Çocuklarda Deprem Psikolojisi

Çocuklara deprem nasıl anlatılmalıdır?

Çocuğunuzun deprem konusunda sorularını nasıl yanıtlayacağınızı ‘’bilmiyorsanız öncelikle çocuğunuzun gelişimine uygun yanıtlar vermeniz gerektiğini bilmelisiniz.

0-6 yaş aralığında çocuklara deprem nasıl anlatılmalı?

Çocuğunuzla bir sohbet başlatın. ‘’ Deprem konusunda olanları duydun mu?’’ veya ‘’ Bu olaylar konusunda nasıl hissediyorsun?’’ şekilde konudan bahsedin. Sonra ‘’bu yaşanılan şeylerin çok korkutucu olduğunu biliyorum’’ gibi cümleler ile çocuğunuzun duygusal olarak anlaşıldığını hissettirin.

Eğer çocuk bu konulardan konuşmak istemiyorsa, konuşmak için onu zorlamayın.

Okul öncesi çocukların merak seviyesi çok yüksektir. Meraklarını soru sorarak ve deneyerek giderirler. Deprem ile ilgili olarak da bir çok ‘’neden?’’ sorusunu soracaktır. Başta bu sorulara ve çocuğunuzun merakı hakkında kendinizi hazırlamalısınız. Cevaplarınız mümkünce basit ve sade dil olmasına dikkat etmelisiniz.

Çocuğunuzu dikkatle dinleyerek, onu güven içinde olup olmadığını anlamaya çalıştıklarını fark edeceksiniz. Burada hem kendisinin hem de sizlerin güven içinde olduğunu, her şeyin yolunda gittiğini sürekli dile getirmelisiniz. Bunu yaparken, korkma, endişelenme, ağlama demek yerine ‘’ Tüm bu yaşadıkların seni korkmanı ve ağlamanı sağlamış olabilir. Ama annen ve baban senin yanındayız ve tehlike anında seni korumaya hazırız’’ denilmesi daha uygun bir yaklaşım olacaktır.

Çocuklar yanında olmayan sevdiği kişiler için endişe yaşıyorsa bu kişilerin güvende olduğu ve onu telefonla arayabilirsiniz.

Çocuğunuz yıkılan bina görüntüsüyle karşılaşmışsa, bu binaların tekrar geri yapılabileceğini, konuyla ilgili sorularını dikkatle dinleyip yaşına uygun açıklamalarda bulunmya gayret edin.

Çocuğunuz bedensel kaygı belirtiyorsa(nefes alma güçlüğü, nabız artımı, daralma ve güvensiz hissi) onunla temas artırılmalı ve kucaklama, sarılma gibi davranışlarınız ile kaygılarına yanıt vermelisiniz.

Çocuğunuzun olduğu ortamlarda deprem konusunda konuşmalarınızda dikkatli olmalısınız.

Bu dönemde çocuklar soyut kavramları algılayamaz. Çocuğunuza depremi somutlaştırarak oyunla anlatabilirsiniz. Legolardan şehir kurarak, küçük bir deprem senaryosu canlandırın. Deprem okul öncesi dönemlerde oyunla anlatıldığından bilgilendirici ce daha az korkutucu olmaktadır.

Bu süreçte çocuğun durum ve olayla ilgili konuşmasında ve duygularını ifade etmesinde resim çizmesine, oyun senaryoları ile canlandırmasını desteklemelisiniz.

Deprem sonrası çocuğunuzda yeni korkular, sinirlilik duyguları gibi parmak emme, alt ıslatma gibi regülatif davranışlar gözlemlenebilir. Bu durumlar karşısında sabırlı ve anlayışlı olmalısınız.

Çocukların duygusal olarak boşaltıma ihtiyaçları ve rahatlamaya ihtiyacı vardır. Konu ile ilgili üzüntüsünü ve ağlamasını izin vermelisiniz.

Yaşanılan olayların ve gelişen süreçlerde çocuğun suçu olmadığının güvencesini vermelisiniz.

Çocuğunuzun uyumakta zorlanıyorsa güvende hissetmesi için yanınızda uyumak istediğinde izin vermelisiniz.

Çocuğunuza yatmadan önce hikaye, masal okumak, birlikte akşam yemeği yemek ve birlikte oyun oynamak gibi rutinleri aksatmamalısınız.

Kendi hayatında kontrolünün kendilerinde olduğuna dair yardımcı olmalısınız. Örneğim; Ne yapmak istersin, ne giymek istersin, hangisini seçmek istersin gibi sürece dahil edecek sorumluluklar vermelisiniz.

Deprem öncesinde neler yapılmalı?

Çocuğunuzu güvenli alan seçme sürecinde bir parçası olmaya teşvik edin. Böylece çocuğunuz feprem anında nereye gitmesi konusunda fikir sahibi olabilir. Deprem çantasını çocuğunuzla birlikte hazırlamayın ve çantanın nerede bulunduğunu gösterin.

Deprem sırasında neler yapılmalı?

Hazırlık önemli olsa da deprem sırasında yaptıklarımızda önemlidir. Çünkü çocuklarınız ebeveynlerini izler nasıl davranıklarına göre tepki verirrler. Deprem sırasında sakin ve yatıştırıcı bir ses tonla çocuğun depremiz iyi atlatmasına yardımcı olmaya çalışın. Yanınızda tutmalı ve başınızı korumaya alarak nerelerde duracağını göstermelisiniz. Deprem tatbikatları oyunlaştırarak çocuğunuzun travma yaşamasının önüne geçmiş olabilirsiniz.

Deprem sonrasında neler yapılmalı?

Deprem bittikten sonra verdiğiniz tepkiler çocuğunuzun depremle ilgili aalgısını büyük ölçüde etkilemektedir.

Deprem sonrasında yapabilecekleriniz:

Çocuğu dinlemek.

Çocuğa karşı dürüst yaklaşmak.

İyileşme ve toparlanma sürecinin bir parçası olmasına izin verin.

Sabırı ve sakinliği korumak.

Deprem sonrasında neler yapmamalısınız?

Çocuğunuza felaketle ilgili video ve fotoğrafları göstermemelisiniz.

Hazır hissetmediği halde çocukla konuşmaya zorlamamalısınız.

Çocuğunuzun duygusunu yaşamasına izin vermeli, ondan gösteremeyeceği cesareti ve cesur olmasını beklememelisiniz.

Süreçlerde yapamayacağınız sözler vermemelisiniz. Bu onun güven algısını olumsuz etkileyecektir.

Ülkemiz deprem kuşağında olduğundan, ikamet edilen binanın sağlam ve güvenli olması gerekmektedir. Hiçbir şey sizin hayatınızdan ve ailenizden önemli değildir. Çocuklar soyut kavramları yetişkinler gibi idrak edemez. Onların hayal dünyası bizden çok daha büyük ve hızlı gelişir. Bu tür olaylarda çocuklarla oyuncaklarla somutlaştırarak anlatabiliriz. Çocuklarımızın psikolojik sağlamlığı depremle beraber etkilenerek, travma yaşamış olabilir. Travma, olaydan sonra ortaya çıkan bedenin ve zihnin tepki vermesidir. Bu durumlarda mutlaka uzman kişilerden yardım ve destek almalısınız. Her şeyin çözümü olabilir ama ölümün çözümü yoktur.

Tekrar böyle acıların yaşanmaması dileğiyle…

Akıl Küpü Kreş ve Gündüzbakımevi Rehberlik Servisi

Rehber Öğretmen

Psikolojik Danışman Ökkeş Gümüşoluk