Çocuklarda Güvenli Bağlanma

Bağlanma teorisinin kuramcısı John Bowlby’dir. Bowlby, bebeğin bakım verenine karşı istediği yakınlığı kurması ve devam etmesi için gösterdiği her türlü davranışı bağlanma davranışları olarak tanımlar.

Bebek fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayan bakımverene karşı duygusal bağ kurmaya başlar. Yeni doğan bebek yaşamını devam ettirmek için ihtiyaçlarını karşılayan bir yetişkine ihtiyacı vardır. Bebeğin gelişimini sağlıklı olarak devam etmesi için sadece fizyolojik ihtiyaçlarına değil duygusal ihtiyaçlarının da karşılanması gerekmektedir.

Bakım veren bebeğe temas ederek ihtiyaçlarını karşılaması güvenli bağlanmanın merkezini oluşturur. Böylece bebek etrafındaki kişileri ve olayları anlamlandırmaya başlar. Bebek sığınacağı güvenli limanı olarak evinde bulunan annesi olarak tanımlamaya başlar.  Annesinin sesini, kokusunu alınca sakinleşmesi bu duruma güzel örnek olacaktır.

Çocuklarda Bağlanma Türleri

Bağlanma türlerini 4 başlıkta inceleyelim.

1.     Güvenli Bağlanma

Güvenli bağlanma çocuğun kendisini güvende hissetmesi ve kendisine iyi bakıldığını anlamlandırmasıdır. Kendi ihtiyaçlarına karşı anlayışlı ve özenli olduğunu bildiği süreçtir.

Güvenli bağlanan çocuk annesiyle birlikteyken kaygı yaşamadan çevresini özgürce keşfetmeye başlar. Yanında annesi olmadığında daha az stres yaşar annesi geldiğinde kolayca sakinleşir. Güvendiği kişiyle kurduğu bağ sayesinde kendisini güvende hissetmeye başlar

Güvenli bağlanma sürecini yaşayan çocuklar büyüdüklerinde yetişkinlik evresinde güven temelli romantik ilişkiler yaşarlar. Olumlu benlik yapıları sayesinde başkalarının onayına daha az ihtiyaç duyarlar. Bu kişiler sosyal ilişkilerinde uzun süreli, tutarlı davranışlar geliştirerek özerk kalmaya daha yatkın kişiler olur.

Güvenli bağlanma gösteren çocuklar nasıl davranır?

·        Bakım veren kişiyle güven temelli ilişkiyi kabul eder.

·        Bakım veren kişi ayrıldığında teselli edilebilir.

·        Bakım veren kişiye yapışma durumu daha az gözlemlenir.

·        Yalnız kaldıklarında bakım vereni ile karşılaşmalarında olumlu karşılama yapar.

·        Yabancı kişiye karşı bakım veren kişinin olmasını tercih eder.

2.     Güvensiz Kaçıngan Bağlanma

Bakım veren çocuğun gereksinimlerinin olduğunu kabul etmek ve cevap vermekte zorlanabilir. Bakım veren, çocuğa karşı uzak, soğuk, ve tepksiz tepkileri bulunur. Çocuk rahatlamıyor, beklenti ve isteklerine cevap alamıyorsa güvensiz bağlanma gelişmeye başlar.

Bu bağlanma özelliğinde kişilik geliştiren çocuk yetişkinliğinde sosyal ilişkilerinde samimiyet boğucu gelir ve bunu tehdit olarak algılar. Kendisine zaman ayırmayı artırıp bağlanmaya direnç gösterirler. Yakın ilişki kurmada sorunlar yaşayabilir.

Güvensiz kaçıngan bağlanma gösteren çocuklar nasıl davranır?

·        Bakım verene karşı temas kurmaktan kaçınır.

·        Bakım veren tekrar geldiğinde ilgi göstermez, reddedip ondan uzak durur.

·        Hem temas arayışı içindedir hem de temas kurmaya direnç gösterir.

3.     Güvensiz Dirençsiz Bağlanma

Çocuk bakım verene hem ilgi hem de direnç gösterir. Çocuk ile bakım verenin arasında tutarsız bir ilişki vardır. Bazen ihtiyaçlar karşılanırken bazende karşılanmamıştır. Çocuk sürekli tedirgin ruh halini taşır. Bakım veren yanında olsa bile tam rahat olmayabilirler.

Yetişkinliklerinde sosyal bağlarında tedirgin, güvensiz, soğuk ve duyarsız olabilirler. Yabancı kişilere karşı ilişki kurmakta isteksiz kalırlar.

Güvensiz Dirençsiz bağlanma gösteren çocuklar nasıl davranır?

·        Bakım veren ayrıldığında huysuzlanmaya başlar.

·        Bakım veren geri döndüğünde sakinleşmez.

·        Hem temas arar hem de temastan kaçınır.

·        Bakım veren geri döndüğünde kızgınlık davranışları gösterebilir.

·        Yabancı kişilerin temas ve rahatlatma çabalarına direnç gösterir.

4.     Güvensiz Dağınık Bağlanma

Çocuğun yanında bakım veren yanında olsa dahi şakın ve korku durumları gözlemlenir. Bu durum bakım veren ile çocuk arasında tatminkar ilişkinin olmadığı göstergesidir. Bu bağlanmada çocuk, bakım veren tarafından hem korkutulmuş hem de sakinleştirilmiştir.

Güvensiz Dağınık bağlanma gösteren çocuklar nasıl davranır?

·        Endişeli ruh halinde ve davranışlarını yansıtırlar.

·        Yakın ilişki arayışında sakınma ve kendisini geri çekme davranışı gösterir.

·        Bakım verene ilgi gösterirken başka yönlere bakabilir.

Bağlanma Neden Önemlidir?

Bakım veren çocuk ile kurduğu ilişki de beyin gelişiminin önemli bir yeri bulunur.

Bakım verenin çocukla kurduğu bağın şekli çocukluk ve yetişkinlik dönemlerinde önem taşımaktadır. Bu dönemde kurulan ilişkinin niteliği yetişkinliğinde romantik ilişkileri için örnek teşkil eder.

Bağlanmaya göre kişi kendisini rahat ve güven ortamları şekillenip hayatı ve yaşamını algılama durumunu etkileyecektir.

Bakım veren çocuğuna karşı duygularını sözel ifade eder ve çocuk duygusunu tanımlar. Böylelikle duygularını ifade etmesini öğrenir, zihninde bu olayı tanımlar.

Güvenli Bağlanmayı Destekleyen Öneriler

• ·        Bebek doğduğundan itibaren iletişimleri göz göze kurmak.
• ·        İlk zamanlarda bakım veren ile çocuk uzun dönem ayrı kalmaması.
• ·        Çocuğa bakım veren kişilerin sık sık değişmemesi.
• ·        Çocuk ayrılıklara hazırlanmalı ve zaman tanınmalıdır. İşe giderken kaçarak değil, vedalaşarak evden çıkılması.
• ·        Çocuk ile fiziksel temas kurmak güvenli bağlanma açısından önemlidir.
• ·        Çocuğun duygularına uygun şekilde karşılık vermek ve çocuk için ulaşılabilir olunması.
• ·        Yemek yedirme, oyun oynama, bez değiştirme gibi etkinlikleri eğlenceli hale getirilmesi.

Akıl Küpü Kreş ve Gündüz Bakım evi Rehberlik Servisi

Psikolojik Danışman Ökkeş Gümüşoluk