KÜÇÜK KALPLERİN BÜYÜK KAYGILARI
Kaygı sebebi bilinmeyen endişe halidir. Bazen çok hafif düzeyde seyredebileceği gibi belirli durumlarda işlevselliği derinden etkileyecek kadar ağır yaşanmaktadır. Çocukta ayrılma kaygısı bağlandığı kişi ve nesnelerden uzaklaşamama ve uzaklaştığında da aşırı korku ve kaygı yaşama durumudur. Anne uzaklaştığında çocuk anneyi tamamen kaybettiğini düşünerek gerçekliği kendi içinde çarptırır. Ayrılma kaygısı 1 yaş civarı oluşmaya başlar ve 2.5-3 yaş civarı sona erer. Çocuk dünyaya geldiğinde kendini anneden bağımsız bir birey olarak göremez ve kendisini annenin bir uzvu, devamı olarak görür. Mahler'in ayrışma kuramına göre çocuk 2-3 yaş arası bireyleşme ve özerklik yaşar. Kendi benliğini tanımaya ve anneden ayrışmaya başlar. Bu süreyi aşan ayrılık kaygısı üzerinde durulması gereken bir konudur ve çocukta uyumsuzluğa sebep olur.
Ayrılma kaygısı
yaşayan çocuklarda anneden ayrılma durumlarında ağlama, huzursuzluk,
sakinleşememe durumları yaşanır ve anne geldiğinde ortadan kaybolur.
Yabancılarla temasın az olduğu, tüm bakımı annenin üstlendiği bir ortamda
yetişmiş çocuklarda ayrılık kaygısı daha çok görülebilir. Ayrılık kaygısı
çocuğun annesine duyduğu ihtiyaç ve ebeveynlerinin geri geleceklerini anlamakta
zorlanmaları nedenleri arasındadır. anne baba tutumu, çocuğun ihtiyaçlarının
zamanında doyurulup doyurulmaması, davranış kazandırmak için kullanılan tüm
yöntemler bu kaygıyı etkilemektedir. Özellikle güvenli bağlanma geliştiremeyen
çocuk dünyayı tehditkar ve tehlikeli bir yer olarak algılayabilmektedir.
Çocuğun ayrılık kaygısı yaşadığı bu dönemleri aydınlatmak için Eric Erikson'un
psikososyal gelişim evrelerine göz atmak fayda sağlayabilir. Eric Erikson
bireyin yaşam boyu 8 evreden geçtiğinden bahsetmiştir. Bu evreler beraberinde
kriz ve çatışma getirir ve bu çatışmanın çözümlenmesi kişilik gelişimi için son
derece önemlidir. Peki yaşamın ilk yıllarında yaşadığımız bu evreler nelerdir?
1- Temel Güvene Karşı Güvensizlik ( 0 - 1.5 yaş)
Çocuk bu evrede dünyanın güvenilir olup olmadığını sorgular.
İhtiyaçlarına yanıt veren bir bakıcıya sahip olmasıyla beraber güven duygusu
gelişmeye başlar. Aksi takdirde dünyayı tehlikeli olarak algılayabilir.
2- Bağımsızlığa Karşı Kuşku ve Utanç ( 1.5 - 3 yaş)
Çocuk bu dönemde bağımsızlık kazanmaya çalışır. Yürümeyi
öğrenir. Tuvalet eğitimi ile beze bağımlılığından yavaş yavaş kurtulur.
Bunlarla beraber özgüveni gelişir. Bu süreçte ebeveyn tutumu da çok önemlidir.
Sert tutumla karşı karşıya kalan çocuk utanç duygusu geliştirebilir ve hayata
daha şüpheci yaklaşabilir.
3- Girişimciliğe Karşı Suçluluk ( 3 - 6 yaş)
Çocuk bu evrede Oyun kurar, temel düzeyde aktiviteleri tek başına yapmak ister ve bunlar gibi çeşitli girişimcilik faaliyetlerinde bulunur. Çocuğun sorumluluk duygusunu geliştirebilmek için cesaretlendirerek bu evrenin başarıyla atlatılması sağlanabilir. Aksi takdirde çocuk kendine güvensiz bir tutum sergileyebilir.
Erik Erikson'un
psikososyal gelişim evrelerinde de görüldüğü gibi temelde güven kazandırmak
sonra da destekleyici bir tutum sergileyerek çocuğu hayata karşı
cesaretlendirmek ayrılık kaygısı yaşayan çocuğun üzerindeki kaygı yükünü de
azalmasına yardımcı olur. Bunların yanı sıra kısa tutulan ayrılıklar, güven
veren konuşmalar ve günlük veda rutinleri çocuğun ayrılık kaygısını yenmek için
atılan güçlü adımlardır. Eğer kaygı çok yoğunsa profesyonel destek alarak bu
süreci kendiniz ve çocuğunuz için kolaylaştırabilirsiniz.
Ayça Özbolat
Psikoloji 3.sınıf Öğrencisi
