Okul Öncesi Çocuklarda Sorumluluk

Okul öncesi dönem, çocukların temel becerileri kazandığı, öğrenme sevgisinin temellerinin atıldığı ve sorumluluk bilincinin geliştirilebileceği kritik bir dönemdir. Ancak, bazen ebeveynler, çocukların yapabileceğinden fazlasını bekleyerek onların doğal gelişim süreçlerini zorlaştırabilir ve bu süreçte istemeden kendi streslerini çocuklarına yansıtabilir. Özellikle çocuklarının yaşantısında olmayan şeylerin, varmış gibi görünmesini bekleyen tutumlar, baskı ve kaygıya yol açabilir. Bu yazımızda, çocuklarda sorumluluk bilincini geliştirme yöntemlerini ele alırken, ebeveynlerin bu süreçte dikkat etmesi gereken konulara da değineceğiz.

Sorumluluk Bilinci Nedir?

Sorumluluk, bireyin kendi davranışlarını kontrol etme, yapması gereken görevleri yerine getirme ve başkalarının haklarına saygı gösterme becerisidir. Çocuklarda bu bilinci oluşturmak, onların yaşına ve gelişim düzeyine uygun görevler vermekle başlar. Örneğin, oyuncaklarını toplamak ya da tabağını mutfağa götürmek gibi basit görevler, çocuklara başarı hissi vererek özgüvenlerini artırır. Ancak burada en önemli nokta, çocukların yapabileceklerinden fazlasını beklememek ve süreç boyunca destek olmaktır.

Ebeveynlerin Beklentilerindeki Yanılgılar

Bazı ebeveynler, çocuklarının henüz öğrenme ve gelişim sürecinde olduğunu unutarak yetişkin standartlarında davranmalarını bekleyebilir. Örneğin, bir çocuğun İstiklal Marşı'nı ezberlemesini ya da ev düzenini tıpkı bir yetişkin gibi önemsemesini talep etmek, çocuk üzerinde baskı yaratabilir. Oysa ki, çocukların yaşantısında henüz bu sorumluluklar yer almaz ve bu tür beklentiler, onların doğal gelişimini olumsuz etkileyebilir. Çocukların öncelikli ihtiyacı, sevgi dolu bir ortamda, yapabilecekleri küçük görevlerle öğrenmeye teşvik edilmektir.

Ebeveynler Kendi Streslerini Yansıtıyor mu?

Bazen ebeveynler, kendi yoğunlukları ya da beklentileri nedeniyle çocuklarından yapamayacakları şeyleri bekleyebilir. Bu durum, çocuklarda kaygı ve stres oluşturabilir. Çocukların yeteneklerini ve yaşlarına uygun kapasitelerini göz önünde bulundurmak, bu gibi olumsuz etkilerin önüne geçer. Ayrıca, çocuklardan bir şeyler talep ederken, sürecin keyifli ve öğrenme odaklı olmasına dikkat etmek önemlidir.

Neden Okul Öncesi Dönemde Sorumluluk Önemlidir?

Bu dönemde kazandırılan sorumluluk bilinci, çocukların gelecekteki hayatlarını doğrudan etkiler. İşte bu bilincin kazandırılmasının bazı faydaları:

• Bağımsızlık Gelişimi: Çocuklar, sorumluluk aldıklarında kendi işlerini yapma konusunda daha bağımsız hale gelirler.
• Özgüven Artışı: Başarı hissi yaşayan çocuklar, kendilerine olan güvenlerini artırırlar.
• Problem Çözme Yeteneği: Görevlerini yerine getirirken karşılaştıkları küçük sorunları çözmeyi öğrenirler.
• Sosyal Sorumluluk: Görevler, çocukların başkalarına karşı sorumluluk duygusunu geliştirmesine yardımcı olur.

Sorumluluk Kazandırma Yöntemleri

1. Yaşa Uygun Görevler Verin

Her çocuğun kapasitesi farklıdır. Bu nedenle, çocukların yaşına ve becerilerine uygun görevler belirlemek çok önemlidir. Örneğin:

• 2-3 yaş: Oyuncakları toplamak, kirli çamaşırları sepete koymak.
• 4-5 yaş: Sofra kurmaya yardım etmek, kitaplarını düzenlemek.
• 6 yaş: Bitkileri sulamak, basit ev işlerinde yardımcı olmak.

2. Süreci Keyifli Hale Getirin

Çocuklar, eğlenceli ve teşvik edici bir süreçte öğrenmeye daha açıktır. Görevleri bir oyun haline getirmek ya da birlikte yapmak, onların görev bilincini daha kolay kazanmasını sağlar.

3. Kendi Davranışlarınızı Gözden Geçirin

Ebeveynler olarak, çocuklarınıza model olduğunuzu unutmayın. Kendi sorumluluklarınızı yerine getirirken gösterdiğiniz tutum, onların da davranışlarını şekillendirecektir.

4. Eleştiriden Kaçının, Teşvik Edin

Çocuklar bazen görevlerini eksik ya da hatalı yapabilir. Bu durumlarda eleştirmek yerine, nerede hata yaptığını nazikçe açıklayıp teşvik etmek çok önemlidir. Unutmayın, çocuklar her şeyden önce çabanızı ve sabrınızı hisseder.

5. Seçim Hakkı Tanıyın

Görevlerin nasıl yerine getirileceği konusunda çocuklara seçim hakkı tanımak, onların sürece dahil olmalarını sağlar. "Oyuncaklarını toplamak mı yoksa kitaplarını düzenlemek mi istersin?" gibi sorularla onları cesaretlendirebilirsiniz.

Sonuç

Okul öncesi dönemde çocuklara sorumluluk kazandırmak, onların hem bugünkü hem de gelecekteki yaşamlarını olumlu etkiler. Ancak bu süreçte, ebeveynlerin çocuklarının yeteneklerini ve sınırlarını göz önünde bulundurması, kendi streslerini çocuklara yansıtmaması çok önemlidir. Çocuğunuzun gelişim yolculuğunda sabırlı, destekleyici ve sevgi dolu bir rehber olmak, en büyük katkıyı sağlayacaktır. Unutmayın, çocuklar en iyi şekilde sevgi dolu ve destekleyici bir ortamda öğrenir.

Akıl Küpü Kreş ve Gündüz Bakımevi 

Rehberlik Servisi

Psikolojik Danışman Ökkeş Gümüşoluk